Definicję wyceny spółki przedstawia się najczęściej jako proces polegający na dokonaniu pomiaru wartościowego spółki oraz jej składników majątkowych, a także efektów ekonomicznych podejmowanych decyzji, o takim stopniu jakości, który zapewni możliwość wiarygodnej oceny decyzji podjętych w przeszłości oraz wybór najkorzystniejszych wariantów decyzji w przyszłości.
W literaturze często prezentuje się pogląd, iż rzeczywista wartość spółki nie jest nigdy znana przed realizacją transakcji kupna i sprzedaży. Równie często podkreśla się, iż tak naprawdę rzeczywistą i uchwytną wartość spółki można ustalić dokładnie jedynie w dwóch momentach w historii przedsiębiorstwa tj. w momencie jego powstania oraz w momencie jego likwidacji. Zatem przyjmując powyższe poglądy można stwierdzić, że wszelkie inne próby ustalenia wartości spółki między tymi skrajnymi momentami w historii spółki można traktować jako mniej lub bardziej trafne szacunki.
Podkreślić należy fakt, iż wynik oszacowania wartości spółki nie jest tożsamy z jej ceną, która zostaje określona dopiero w procesie negocjacji pomiędzy nabywcą i sprzedającym.
Wycena spółki jest końcowym etapem analizy fundamentalnej. Ustalenie wartości wewnętrznej spółki jest podstawą analizy fundamentalnej. Występują tutaj dwa kroki:
– przeprowadzenie wyceny badanego podmiotu,
– ustalenie wartości badanego podmiotu.
Proces wyceny – ze względu na specyfikę problemów, które podczas niego występują – jest złożony i trudny. Ustalenie wartości spółki związane jest m.in. wykorzystanymi metodami wyceny, a także podejściami stosowanymi w zakresie wyceny przedsiębiorstwa.
Wycena spółki pełni następujące funkcje:
– funkcja doradcza – ma za zadanie dostarczenie informacji dotyczących wartości przedsiębiorstwa; pozwala także na określnie dolnej i górnej ceny wartości przedsiębiorstwa,
– funkcja mediacyjna – jej celem jest ustalenie wartości spółki, która będzie odpowiadała wszystkim stronom transakcji,
– funkcja argumentacyjna – ma na celu przygotowanie informacji, jakie mają posłużyć podczas negocjacji do przekonania kontrahenta, aby zaakceptował zaprezentowane stanowisko,
– funkcja informacyjna – jej celem jest zobrazowanie sytuacji w przedsiębiorstwie, sytuacji majątkowej oraz dalszych perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa.
Wycena spółki dokonywana jest zazwyczaj w sytuacji sprzedaży całości lub części firmy, często też w procesie pozyskiwania inwestora. Rzetelnie przeprowadzona wycena spółki pozwala osiągnąć oczekiwane warunki transakcji, natomiast w trakcie negocjacji umożliwia opieranie się na faktach i obiektywnych wyliczeniach nie zaś na intuicji i emocjach. Pozwala to na uniknięcie sytuacji, gdy związany emocjonalnie z przedsiębiorstwem właściciel próbuje zawyżyć realną wartość firmy lub jej znacznie niedoszacowuje. Występują też sytuacje, w których przeprowadzenie wyceny spółki jest wymagane prawnie, tj. przejęcia, fuzje, prywatyzacja lub podziały spółek. Wycena przedsiębiorstwa może też być przydatna podczas procesu uzyskiwania kredytu.
W praktyce, wycena spółki przeprowadzana jest najczęściej w poniższych sytuacjach:
– sprzedaż całości lub części przedsiębiorstwa,
– zmiana formy działalności,
– zmiana właścicieli przedsiębiorstwa,
– łączenie się przedsiębiorstw,
– wydzierżawienie części mienia będącego własnością przedsiębiorstwa.
Wyróżnić można trzy podstawowe metody wyceny spółki, do których zalicza się:
– majątkowe metody wyceny spółki,
– dochodowe metody wyceny spółki,
– mieszane metody wyceny spółki.