Metody majątkowe mają za zadanie ustalić wartość spółki na rynku. Istotą wyceny metodami majątkowymi jest podanie jej wartości wyrażonej w jednostkach pieniężnych za pomocą ustalonych ocen, analiz i reguł. Metoda ta stosowana jest m.in. przy okazji:
– łączenia oraz podziału przedsiębiorstwa,
– wewnętrznych nieporozumień,
– zmiany formy prawnej działalności przedsiębiorstwa.
Przy zastosowaniu metod majątkowych szacowana jest wartość majątkowa, pojmowana jako suma nakładów pieniędzy, pracy oraz środków rzeczowych na utworzenie przedsiębiorstwa.
Metody majątkowe są najbardziej rozpowszechnione i najczęściej stosowane. Podmiotem wyceny jest majątek spółki, czyli różnica między całością aktywów a pasywami obcymi. Wyróżnić można trzy rodzaje metod majątkowych: metoda księgowa, odtworzeniowa oraz metoda likwidacyjna.
Metoda księgowa
Metoda księgowa jest najbardziej uproszczoną metodą majątkową i opiera się na badaniu bilansu spółki, który jest podstawą do szacowania wartości księgowej aktywów netto. W wyliczeniach wykorzystuje się zarówno składniki majątku jak i zobowiązania. W związku z faktem, że wycena opiera się na wyłącznie na wartościach księgowych istnieje duże ryzyko zniekształcenia wartości wyceny w momencie, kiedy wartość księgowa składników bilansu odbiega znacząco od ich wartości rynkowej. Dlatego w praktyce najczęściej sięga się po inną metodę wyceny – metodę skorygowanych aktywów netto. Metoda wartości księgowej rzadko jednak odzwierciedla faktyczną wartość przedsiębiorstwa. Dzieje się tak przede wszystkim z powodu:
– różnicy między zużyciem ewidencyjnym, a fizycznym i ekonomicznym,
– szacowania wartości majątku przedsiębiorstwa w sposób arbitralny przez zespoły dokonujące wyceny,
– historycznego charakteru cen.
Niestety, wycena według wartości księgowej często jest określana jako oderwana od dochodowości przedsiębiorstwa. W związku z tym, jak twierdzi część teoretyków i liczni praktycy, może zostać wykorzystana wyłącznie do wyceny majątku przedsiębiorstwa, ale nie do wyceny spółki jako podmiotu gospodarczego. Z tą opinią trudno się nie zgodzić. Każde przedsiębiorstwo jest przecież czymś więcej niż zwykłym zbiorem elementów majątku
Metoda odtworzeniowa
Przy użyciu tej metody określane są koszty, jakie należy ponieść, by odtworzyć majątek wycenianej spółki. Niejednokrotnie korzystniejszą alternatywą zakupu spółki jest bowiem wybudowanie od podstaw nowocześniejszej.
Wyznaczenie wartości odtworzeniowej spółki w ujęciu szczegółowym związane jest z ustaleniem aktualnych cen poszczególnych składników majątku trwałego, a także rzeczywistych wskaźników ich zużycia.
Natomiast za wadę tej metody uznać można trudność w oszacowaniu wartości reputacji przedsiębiorstwa oraz jej potencjału rynkowego.
Metoda wartości likwidacyjnej
Wartość likwidacyjna spółki jest sumą cen, które można byłoby uzyskać na rynku ze sprzedaży składników majątku spółki. Wartość likwidacyjna otrzymywana jest po odjęciu od wpływów ze sprzedaży całego majątku firmy kosztów związanych z likwidacją (demontaż i wywóz urządzeń, odprawy i wszystkie inne opłaty) oraz pozostających do spłaty zobowiązań. W tej metodzie wyceny stosuje się także wyceny przygotowane przez rzeczoznawców majątkowych. Wartość spółki otrzymana przy pomocy metody likwidacyjnej jest najniższa w porównaniu z innymi metodami wyceny i stosuje się ją najczęściej przy wycenie firm postawionych w stan upadłości bądź nierentownych.